- Oan, sai trong tố tụng hình sự (TTHS) xuất phát từ hạn chế về chất lượng cán bộ tư pháp, nhất là việc coi trọng lời khai nhận tội mà không chú trọng việc thu thập các chứng cứ khác, có thái độ đối xử với người bị bắt, bị can, bị cáo như người có tội, giải thích và áp dụng pháp luật theo hướng bất lợi cho bị can, bị cáo...

Đây là nhận định của Đoàn giám sát Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong báo cáo kết quả giám sát về “tình hình oan, sai trong việc áp dụng pháp luật về hình sự, TTHS và việc bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động TTHS theo quy định của pháp luật” khi thảo luận ngày 20/3.

Báo cáo Đoàn giám sát cũng chỉ ra Viện kiểm sát (VKS) chưa làm hết trách nhiệm, thực hiện không đầy đủ các thẩm quyền theo luật định, còn nể nang hoặc phối hợp một chiều với cơ quan điều tra (CQĐT) trong nhận định, đánh giá vụ án… Quá trình tranh tụng tại nhiều phiên tòa còn mang tính hình thức, chủ yếu nhận thức từ phía người có thẩm quyền tố tụng, coi trọng “án tại hồ sơ”.

Đội ngũ luật sư còn thiếu, hiệu quả công tác giám định chưa đáp ứng yêu cầu TTHS, có trường hợp kết luận không khách quan như tài liệu chứng cứ cho thấy khi tội tham nhũng thì tinh vi, xảo quyệt nhưng khi giám định lại cho kết qủa bị tâm thần (vụ Trần Thị Thật (Giám đốc BV tâm thần tỉnh Tiền Giang), gây bức xúc trong dư luận.

Trong khi đó, một số quy định của Bộ luật hình sự, Bộ luật TTHS còn bất cập, hạn chế, thiếu hướng dẫn...gây khó khăn cho việc tiến hành tố tụng …

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu phát biểu tại phiên họp. (Ảnh: TH) .

Đoàn giám sát nhận thấy, việc điều tra chứng minh việc bức cung, dùng nhục hình gặp nhiều khó khăn do hành vi phạm tội xảy ra tại địa điểm, bối cảnh đặc biệt, khép kín. Việc giải quyết các đơn tố cáo về bức cung, dùng nhục hình trong quá trình điều tra còn chậm, ảnh hưởng đến quyền con người, quyền công dân và tiềm ẩn nguy cơ oan, sai. Việc xử lý đối với cán bộ vi phạm pháp luật có biểu hiện nương nhẹ, kể cả một số trường hợp xử lý hình sự cũng thiếu nghiêm minh, chưa tương xứng với tính chất, mức độ hành vi vi phạm và hậu quả xảy ra.

Theo Đoàn giám sát, để phòng, ngừa oan sai, phải bảo đảm sự phối hợp giữa CQĐT, VKS trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan theo luật định, tránh phối hợp một chiều, phòng ngừa việc làm oan người vô tội hoặc bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.

Theo đó, CQĐT các cấp chủ động, tích cực tăng cường các biện pháp chống bức cung, dùng nhục hình trong hoạt động điều tra; nâng cao chất lượng khởi tố, điều tra, thu thập chứng cứ và lập hồ sơ vụ án hình sự. VKS các cấp tăng cường hơn nữa trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, nâng cao chất lượng truy tố. Tòa án nâng cao chất lượng xét xử, chấn chỉnh, khắc phục vi phạm trong việc ra bản án, hạn chế thấp nhất các trường hợp án bị hủy, sửa do ngyên nhân chủ quan.

Đoàn Giám sát cũng kiến nghị các cơ quan tiến hành tố tụng khẩn trương giải quyết dứt điểm 24 vụ án đã kéo dài trên 05 năm; xem xét, giải quyết dứt điểm đối với các vụ án đang có khiếu nại bức xúc, kéo dài cho rằng bị oan và các vụ án khác. Trong đó, nhấn mạnh trách nhiệm của Chánh án TAND tối cao và Viện trưởng VKSND tối cao đối với việc xem xét thận trọng, toàn diện lại một số vụ như vụ Nguyễn Văn Chưởng, vụ Hồ Duy Hải, vụ Lê Bá Mai..

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu yêu cầu, các cơ quan tiến hành tố tụng phải khẩn trương giải quyết bồi thường cho các vụ oan sai trên tinh thần tạo thuận lợi nhất cho người yêu cầu.../.

Chia sẻ Facebook Tweet